Opłatę planistyczną, inaczej zwaną rentą planistyczną, należy uiścić tylko wtedy, gdy właściciel zbywa nieruchomość, której wartość wzrosła na skutek przyjęcia nowego planu zagospodarowania przestrzennego. Wysokość tej opłaty nie może przekraczać 30% wzrostu wartości nieruchomości. Ocenę wartości przeprowadza rzeczoznawca majątkowy, który przygotowuje operat szacunkowy. Właściciel może złożyć sprzeciw, jeśli nie zgadza się z wysokością operatu.
Z opłaty planistycznej zwolniony jest rolnik, który przenosi własność bez pobierania opłaty. Opłata nie jest naliczana, jeśli nie określono stawki procentowej lub gdy nie zmieniło się przeznaczenie nieruchomości. Informacje o transakcjach kupna-sprzedaży dostarcza notariusz odpowiednim organom gminy.
Opłata planistyczna często jest mylona z opłatą adiacencką. Opłata adiacencka dotyczy sytuacji, gdy wartość nieruchomości wzrasta w wyniku podziału działki, scalenia, ponownego podziału, budowy infrastruktury, czy uzbrojenia nieruchomości. Jej wysokość również nie może przekraczać 30% różnicy wartości nieruchomości, a okres przedawnienia wynosi 3 lata. W przypadku rozbudowy infrastruktury ze środków publicznych, opłata może sięgać 50% wzrostu wartości nieruchomości.
